Antik kentleri çok seviyorum. Ve Anadolu dopdolu. Hepsini gezmeye ömrüm yetmez. İlk kez adını duyduğum bir yere götürdü rehberimiz Ali Karcı bizi… Laodikeia Antik Kenti!
İki Kadın Anadoluda olarak konakladığımız Herakles Termal Otel’den ayrıldık ve ikinci gün turumuza başladık. Sıra Laodikeia’ya geldiğinde heyecanlıydık.
Laodikeia kentine özel aracınızla gidebilirsiniz. Denizli’ye 6 km mesafede. Doğu kapısından giriş yapıyorsunuz. Otopark ve cafesi var. İki Kadın Anadoluda gezilerimizi özellikle rehber eşliğinde yapıyoruz. Kısa zamanda nitelikli bilgi alarak zamanı iyi değerlendirmek için. Burada ayrıca şanslıydık, kazı ekibinden bir arkeolog ile dolaşma fırsatımız oldu. Fakat üzülmeyin, içerde yönlendirme, bilgi panoları gayet iyi. Rahatlıkla yanınızda rehber olmadan dolaşabilirsiniz.
Bir Kadın Adına Kurulan Kent
Kraliçe Laodike adına kurulmuş, görkemli bir kent. 2300 yıl önce, kadınlara verilen değer yüksekti sanırım. Ve yine 2300 yıl önce şehircilik de ileriymiş. Bugün, önce binalar ardından alt yapısı gelen çarpık sistemimizle mukayese edemiyorum. Zira, önce alt yapı hazırlanır, sonra yapılar inşa edilirmiş. Şehir ızgara gibi birbirini dik kesen yollar caddelerle planlanırmış. Vay ki vay! Temiz su kanalı, pis su kanalı terracotta borularla taşınmış. Temiz suyu kirletmesin diye pis su hattı altta yer almış. Aralıklarla kapaklar konmuş. Tıkandığında müdahale etmek için. Genellikle sirke dökerek açıyorlarmış.
Laodikeia Neden Önemli?
Ticaret merkezi. Tekstil üretiliyor. Aynı zamanda sağlık merkezi. Suları şifalı. Mineralce zengin olduğundan göz kremi, merhemi ve damlası üretmişler. Burası tıp alanında ileriymiş. Dünyanın ilk su kanunları burada. İki antik tiyatrolu önemli bir antik kent! Ayrıcalıklı bir durum yani.
Tekstil, hayvancılık ana geçim kaynakları. Kaynaklarda kuzguni renkli bir yünden bahsedilirmiş. Kaliteli ve o zamanlarda ihracatı yapılan önemli bir ürünleriymiş.
Suriye Caddesi
Kentin doğu-batı hattında 900 m olduğu tahmin edilen geniş bir cadde. Şimdiye kadar 400 metresi kazılarla ortaya çıkarılmış. Üzerinde yürümek harika bir duygu. Geniş caddenin iki yanında yine geniş kaldırımlar var. Üzerleri gölgelikliymiş zamanında. Cadde sağlı sollu dükkanlarla dolu. Arka planında evler var. Bazı dükkanlarla evler birleşik. Kentin her yerinde olan kanalizasyon sistemi bu caddede tabiki yer alıyor.
Horoz
Bugün Denizli, horozuyla meşhur biliyorsunuz. Yuvarlak rakamla söylecek olursak, 2 bin yıldır horozun varlığını görebiliyoruz. Taş oymalarda karşılıklı duran horoz figürleri tespit edilmiş. Arkeolog Kübra Çalışır, bize anlattı ve gösterdi. Fakat ben tam algılayamadım, sanırım neye bakacağımı şaşırdım.
Kilise
Demir parmaklıklar üzerinde asma kilit vardı. Terkedilmiş olduğundan değil, tam aksine hazırlıklar biter bitmez açılacağından. Kapıdan gördüğümüz kadarıyla yerdeki mozaikler, duvarlar harika. Nasıl ısınıyor bu insanlar diye merak ettim. Bizi dolaştıran ve bilgi aktaran kazı ekibinden Arkeolog Kübra Çalışır “Yerden ısıtma ile” dedi. Sıcak suları zemin döşemesi altında borularla dolaştırarak, binanın sıcacık olmasını sağlamışlar!
Burası, iyi korunmuş, hıristiyanlık hac mekanlarından biriymiş.
Antik kentin kazısı, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Celal Şimşek liderliğinde tamamen Türk bir ekip tarafından yapılıyor. Kısa sürede çok güzel eserleri gün yüzüne çıkarmışlar. Ödeneklerinin artmasını gönülden diliyorum. Umarım, bu dileğimi resmi makamlar da duyar!
Birinci Antik Tiyatro
Yamaca oyulmuş, çok büyük bir tiyatro burası. Basamakların üzerinde yazılar var. O dönemdeki aileler, kişiler bir nev-i koltuk satın almış. Kombine bilet gibi. Sponsorluk gibi. Tiyatroya geldiklerinde kendi basamaklarına oturmak için.
Agora ve Tapınaklar
Sikkelerden de bildiklerini söylüyor Arkeolog Kübra Çalışır. Agora içinde iki tapınak var. Biri iyon düzenli sütunlarla Zeus Tapınağı, diğeri korint düzenli sütunlarla Athena Tapınağı. İkisinden de geriye pek yapı kalmamış. Paganizmin önemini yitirmesi, hıristiyanlığın yükselmesi ve diğer yandan 5. yüzyılda büyük deprem nedeniyle tapınaklar yıkılmış. Arda kalan sütunlar kazı ekibi tarafından düzenlenmiş.
İkinci Antik Tiyatro
2016 yılında kazı çalışmalarıyla tiyatro sahne binasının bir kısmı açığa çıkarılmış. Dört tane loca tespit edilmiş. Hedefleri sahneyi tümüyle açığa çıkarıp ayağa kaldırmak, kayan blokları yerine yerleştirmek ve günümüz sanat eserlerini orada sergilemekmiş. Maalesef ödenek yetmiyormuş! Hayaller büyük, gerçekler acı!
Bir yanıma, günümüzde kadına uygulanan negatif ayrımcılık ve şiddeti koyuyorum, diğer yanıma 2 bin yıl önce kadına ithafen kentler inşa edilmesini. Dengeyi tutturamıyorum. Belki de dengeyi biz kadınlar tutturmak zorundayız.
Sevgiyle, saygıyla, dengeli kalın…
Armağan
Kasım 2017
Ev sahipliği için Gesifed‘e (Güney Ege Sanayiciler ve İşadamları Federasyonu instagram.com/gesifed20), rehberliği için Ali Karcı‘ya (instagram.com/ohmyguideturkey), antik kent hakkında verdiği bilgiler için Arkeolog Kübra Çalışır‘a teşekkür ederiz.
(*) Diğer Denizli yazılarımız için aşağıdaki linki tıklayınız:
ikikadinanadoluda.com/kentler/denizli
Videolar:
Leave a Reply